سرنگ چیست؟

سرنگ یک وسیله پزشکی استوانه ای شکل است که در انتهای آن پیستون لاستیکی قرار دارد که با فشار دست دارو را به جلو هدایت و از طریق سرسوزن تیز وارد بافت بدن می‌کند. سرنگ ها برای تزریق زیرپوستی دارو به بدن یا خروج مایعات از اندام ها استفاده می شود. سرنگ ها معمولا به صورت یکبار مصرف تولید می شوند. اﻟﺒﺘﻪ ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﻫﻮا ﺑﻪ داﺧﻞ رگ ها ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎک است و می تواند ﺑﺎ اﻳﺠﺎد آﻣﺒﻮلی هوا ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺮگ شود. جنس سرنگ معمولا از نوع پلاستیک یا شیشه و شفاف است تا به راحتی بتوان مایع درون آن را دید و در صورت لزوم حباب های هوا را از ان خارج کرد.

اجزای سرنگ

اجزای هر سرنگ عبارت است از:

سر سوزن: سرسوزن یا نیدل بخش فلزی روی سرنگ ها است که تیز بوده و به راحتی داخل بافت بدن نفوذ می‌کند. میان سرسوزن خالی می‌باشد که دارو (اغلب آمپول یا سرم و ویال) از طریق آن به بدن تزریق می‌شود.
سوزن در اندازه‌های مختلف وجود دارد و شامل یک ساقه و یک دهانه‌است که دهانه به سرنگ وصل می‌شود. نوک سوزن به‌طور مورب بریده شده که فرورفتن آن را آسان می‌کند.

سر سرنگ یا Hub: قسمت خروجی سرنگ ها Hub نام دارد که به آن ﺳﺮﺳﻮزن متصل می شود. اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ خروجی امکان دارد ﺑﻪ دو صورت ﺑﺎﺷﺪ:
Luer-Slip ﻳﺎ ﺳﺎده : اولین نوع ﻛﻪ نوک آن ﺑﺎ ﻓﺸﺎر درون ﺳﺮﺳﻮزن می رود و ﺑﻪ آسانی نیز از آن ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد.
Luer- Lock یا سر پیچی : حالت دوم است که در اﻳﻦ صورت ﺳﺮ ﺳﺮﻧﮓ به شکل پیچی بوده و ﺳﺮﺳﻮزن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ درون سرسرنگ ﺑﭽﺮﺧﺪ تا به طور کامل محکم شود و ﺳﺮ ﺳﻮزن ﻓﻘﻂ ﺑﺎ چرخش ﺑﻪ ﺳﺮﻧﮓ وﺻﻞ شده ﻳﺎ ﺟﺪا می شود و اﺣﺘﻤﺎل ﺟﺪا ﺷﺪن ﺳﺮ ﺳﻮزن زمانی که ﺗﺰرﻳﻖ انجام می شود، وﺟﻮد ﻧﺪارد.

گسکت: این قسمت از سرنگ در تمام سرنگ ها وجود ندارد. سرنگ های حاوی گسکت با نام سرنگ سه قطعه ای یا سرنگ پیستون دار شناخته می شوند. به همین خاطر گسکت علاوه بر کنترل فشار وارده از سمت سیلندر ، مانع نشت مایع تزریق به قسمت محفظه ما بین پیستون و سیلندر می گردد.

محفظه پیستون: مخزن سرنگ در آناتومی اجزاء سرنگ با عنوان محفظه پیستون شناخته می شود که به چند کار در هنگام تزریق کمک می کند. این محفظه در سرنگ ها به صورت مدرج بوده و برای تنظیم میزان ورود مایع تزریقی در سرنگ استفاده می گردد. خاصیت دوم آن جلوگیری از خطا در هنگام تزریق است، محفظه شفاف توسط تزریق کننده کاملاً مشخص است. و شخص را از وجود حباب هوا که عاملی خطرناک در تزریق است، آگاه می سازد.

سیلندر: قطعه ای از سرنگ برای سهولت و تسریع در استفاده از آن ، این قسمت از سرنگ به قسمت لاستیکی یعنی گسکت متصل است.

انواع سرنگ ها

سرنگ انسولین: سرنگ انسولین انقلابی در حوزه درمان بیماری دیابت بوده که شرکت بکتون دیکینسون (Becton Dickinson) سرنگی را طراحی کرد که مخزن آن کوچک و سوزن آن باریک و کوتاه است. معمولا با یک سوزن متصل به سرنگ همراه هستند. سوزن آن‌ها کوتاه و نازک است تا از درد و کبودی جلوگیری کند. لوله سرنگ انسولین بلند و باریک است و تعداد واحدهای انسولین روی آن نوشته‌شده‌است. سرنگ هایی که برای تزریق انسولین استفاده می شود دو نوع 100 واحدی و 50 واحدی هستند.

سرنگ گسکت دار: اگر به بخش داخلی سرنگ‌ها دقت کنید، در بخش‌ داخلی اهرم سرنگ می‌توانید یک لایه‌ پلاستیک مشکی را مشاهده کنید که به‌ آن گسکت (پیستون) می‌گویند. در ابتدا شاید این گسکت مهم به نظر نرسد اما بر خلاف ظاهر ساده‌اش دو کارایی بسیار مهم دارد. در درجه‌ی اول وجود گسکت از نفوذ هوا از بخش تحتانی سرنگ جلوگیری می‌کند. دوما با بررسی دقیق گسکت اگر دقت کنید خواهید دید که گسکت دارای شکلی مخروطی می‌باشد. این شکل مخروطی گسکت سرنگ باعث می‌شود تا هنگام تزریق، تمام مایع داخل سرنگ از آن خارج گردد.

سرنگ گاواژ: سرنگ گاواژ در اندازه‌ی ۶۰ میلی لیتر تولید می‌شود. این سرنگ‌ها بیشتر برای افرادی استفاده می‌شود که از سوند معده استفاده می‌کنند و در حالت عادی توانایی دریافت غذا از دهان را ندارند. با کمک این سرنگ به این افراد غذا می‌دهند. همچنین از این سرنگ برای غذا دادن به نوزادانی که توانایی غذا خوردن ندارند استفاده می‌شود. بعلاوه به علت بزرگ بودن مخزن سرنگ‌های گاواژ از آن‌ها برای تزریق حیوانات نیز استفاده می‌شود.

سرنگ مزوتراپی: زوتراپی یک روش درمانی جهت برطرف کردن لک‌های پوست صورت و چین و چروک‌ها و همچنین پیشگیری از ریزش مو می‌باشد. در این تکنیک مواد مغذی، ویتامین، هورمون‌ها و داروها به وسیله سوزن‌های بسیار نازک به لایه میانی پوست تزریق می‌شود. این کار توسط سرنگ‌های مخصوص مزوتراپی که عموما نوعی سرنگ انسولین هستند انجام می‌شود.

سرنگ‌های خارج از مرکز: سرنگ‌هایی هستند که سر سرنگ آن‌ها در مرکز قرار ندارد. این نوع سرنگ‌ها بیشتر در تزریق عروق سطحی به کار می‌روند.

.

سرنگ لوئرلاک یا سر پیچی: سرنگ‌های لوئرلاک یا سرپیچی، در بخش انتهایی سرنگ، دارای یک پیچ هستند که سرنگ را به سوزن خود وصل می‌کند. سرنگ لوئرلاک سوزن و سرنگ را به یک بدنه‌ی یکدست تبدیل می‌کند که به فرد تزریق کننده راحتی عمل می‌بخشد و نگرانی او را نسبت به شل بودن سوزن در سرنگ و احتمال جدا شدن از بین می‌برد.خوشبختانه سرنگ های سر پیچی را می‌توانید به راحتی بیابید و امروزه حتی در کشور خودمان نیز توسط شرکت‌های گوناگون مانند آوا و حلما طب در حال تولید است.

سرنگ لوئراسلیپ یا ساده: سرنگ لوئراسلیپ یا فشاری نوعی از سرنگ است که جهت قرار دادن سرسوزن بر روی بدنه باید از فشار استفاده شود و برخلاف سرنگ‌های لوئرلاک، سرسوزن با پیچش روی بدنه قرار نمی‌گیرد. در سرنگ‌های لوئراسلیپ احتمال جداشدن سرسوزن از بدنه در حین تزریق وجود دارد.

تفاوت سرنگ لوئرلاک و لوئراسلیپ چیست؟ تفاوت اصلی سرنگ لوئراسلیپ و لوئرلاک در نحوه اتصال سرسوزن به سرنگ است. در سرنگ لوئراسلیپ (luer slip) سرسوزن با یک فشار به سرنگ متصل می‌شود اما در سرنگ لوئرلاک (luer lock) سرسوزن با یک پیچش به سرنگ متصل یا اصطلاحا لاک (Lock) می‌شود.

انواع سرنگ ها از نظر حجم

واحد حجم در سرنگ ها سی سی می باشد. این حجم ها شامل 0.5، 1، 1.5، 2، 2.5، 5، 20، 30 و 50 می باشند. البته استفاده از ظرفیت های بالای 5 سی سی متداول نیست. هر حجم برای  انجام تزریق خاصی بهتر و مناسب می باشد. سرنگ هایی که حجم 2 تا 3 میلی لیتری دارند برای تزریق های زیر پوستی و عضلانی مناسب هستند و سرنگ های بزرگ تر باعث آزار و ناراحتی فرد می شوند. سرنگ انسولین کوچکترین واحد را در بین سرنگ ها دارد که یک سی سی می باشد و روی آن برحسب 1/0 سی سی مدرج شده است.

.

گیج سوزن چیست؟

انتخاب سوزن ها بر اساس اندازهٔ گیج با در نظر گرفتن ضخامت پوست و عمق تزریق انجام می شود. گیج سوزن مجموعه ای از اعداد است که هر چه عدد کمتر باشد، قطر سوزن بیشتر می شود و هرچه عدد گیج بیشتر باشد، عرض سوزن کمتر می شود.
از سوی دیگر، اعداد کوچکتر نشان دهندهٔ قطر یا عرض بیشتر می باشد. گیج های با قطر بزرگتر دیواره های ضخیم تری دارند و محکم تر و با دوام تر هستند که داروهای چسبناک بیشتری را فراهم می کنند و از نفوذ پوست متراکم تر پشتیبانی می کنند.
رایج ترین گیج های سوزنی ۲۶ و ۲۷ هستند که این محدوده گیج با هر سه نوع تزریق یعنی داخل جلدی، داخل عضلانی و زیر جلدی سازگار است. در حال حاظر گیج های موجود سر سوزن از 16 تا 32 هستند.

برای خرید سرنگ و سوزن به چه نکاتی دقت کنیم ؟

• نوع سرنگ را با توجه به کاربری آن انتخاب کنید.
• حتما به سایز سرسوزن سرنگ دقت کنید. سایزهای متفاوت دارای رنگ‌بندی‌های مختص خود هستند.
• نوع سرسوزن سرنگ (لوئرلاک / لوئراسلیپ) را بر اساس کاربری آن در نظر داشته باشید.
• حجم سرنگ بر اساس نوع کاربری آن باید در نظر گرفته شود.
• لازم است که محفظه سرنگ حتما مدرج و شفاف باشد تا بتوان میزان داروی ورودی را در حین تزریق کنترل کرد.

ممنون که مارو تا آخر این مقاله همراهی کردید. همچنین میتوان انواع سرنگ ها و سر سوزن ها را فروشگاه آنلاین کایاژ خریداری کنید.

منابع: وکی پدیا,هلثیوم,آوا