انواع لوله های ازمایشگاهی
انواع لوله های آزمایشگاهی و خونگیری : لوله آزمایش (به انگلیسی: test tube), لوله کشت (به انگلیسی: culture tube) یا لوله نمونه (به انگلیسی: sample tube) یکی از ابزارهای متداول آزمایشگاهی است که در بیشتر آزمایشگاه‌های شیمی یافت میشود. این وسیله که از شیشه یا پلاستیک شفاف تولید شده به شکل یک لوله بلند است که از یک سر باز و از سر دیگر بسته و به صورت محدب است. لوله‌ها به نام لوله‌های مخروطی معروف هستند که این لوله‌ها بیشتر برای سانترفیوژ استفاده میشوند. لوله آزمایش برای نگهداشتن، ترکیب کردن و گرم کردن مواد شیمیایی مایع یا جامد در مقادیر کم قابل استفاده میباشد.
از لوله کشت در آزمایشگاه‌های زیست شناسی برای کشت و نگهداری اورگانهای زنده مانند باکتریها، کپک‌ها و… و در پزشکی برای نگهداری از نمونه‌های خون استفاده میشود.
انواع لوله های خونگیری : همانطور که میدانید این سه نوع لوله خونگیری یعنی لوله وکیوم، لوله غیر وکیوم و لوله طرح وکیوم در آزمایشگاه های تشخیص طبی، تحقیقاتی و تولیدی ها مورد استفاده قرار می گیرند. برای انجام یک آزمایش باید نکات مختلفی را درنظر گیریم از جمله سایز سر سوزن، وکیوم یا غیر وکیوم بودن لوله و رنگ درب لوله که نشان دهنده ویژگی لوله است. در ادامه ی مقاله درباره سه نوع لوله وکیوم، غیر وکیوم و طرح وکیوم صحبت می کنیم.
انواع لوله های آزمایشگاهی
۱- لوله ی آزمایشگاهی کشت
از لوله کشت در آزمایشگاه‌های زیست شناسی برای کشت و نگهداری اورگانهای زنده مانند باکتریها، کپک‌ها و … استفاده میشود. در پزشکی برای نگهداری از نمونه‌های خون و… مورد استفاده قرار میگیرد.
این لوله ها در صنعت پزشکی نیز برای نگهداری خون استفاده میشود.
2- لوله ی آزمایشگاهی شیشه ای
معمولا لوله های آزمایشگاهی از شیشه مانند بوروسیلیکات (پیرکس) تولید می شود. از این لوله های شیشه ای برای گرم کردن و روی شعله قرار دادن به صورت مستقیم استفاده می شود.
3- لوله آزمایشگاهی جوش
این لوله برای حرارت دادن مواد در درجه حرارت‌های بالا هستند. لوله جوش شباهت زیادی به لوله آزمایش دارد ولی حدود پنجاه درصد تمام ابعاد آن از لوله آزمایش بزرگ‌تر اند.
4- لوله ی آزمایشگاهی مخروطی
از لوله های مخروطی شکل برای سانتریفیوژ استفاده می شود. این مدل از لوله ها از جنس شیشه و پلاستیک میباشند.
انواع لوله های خونگیری
۱- لوله خونگیری طرح وکیوم
لوله طرح وکیوم از نظر ظاهری مشابه لوله وکیوم است و از نظر عملکردی مشابه لوله غیر وکیوم میباشد
۲- لوله های آزمایشگاهی بدون خلاء (غیر وکیوم)
این نوع لوله ها داری سرم (فعال کننده لخته)، ژل (SST) و ماده ی ضد انعقاد (EDTA) می باشد.
۳- لوله های آزمایشگاهی خلاء (وکیوم)
خون گیری با این نوع لوله ها مزیت های بسیاری را به همراه دارد. که به همین خاطر بسیار رایج شدند.
تفاوت لوله وکیوم خونگیری با لوله غیر وکیوم خونگیری چیست ؟
وکیوم به معنای خلاء بوده و دقیقا تفاوت بین لوله وکیوم و غیر وکیوم در همین جاست، یعنی لوله های وکیوم دقیقا به اندازه حجم خونی که لازم است پر شوند خلاء داشته و حجم بیشتر از استاندارد پر نمیشوند.
این نوع از لوله ها، نیازی به پر کردن از سرنگ ندارند و مستقیما از سوزن، خون را دریافت کرده و پر میشوند. مزیت قابل ذکر دیگر این لوله ها نگه داری آسان و ایمن است، به طوری که خطر آلوده شدن نمونه های خونی به دلیل عدم باز شدن درب تا لحظه اجرای آزمایشات تقریبا صفر میباشد.
اما در لوله های غیر وکیوم این مزیت ها وجود نداشته و متصدی آزمایشگاه خون را بعد از دریافت از بیمار به صورت دستی از سرنگ وارد لوله خونگیری مینماید.
انواع لوله های جمع آوری کننده پلاسما
1- لوله های PT-PTT (با درپوش آبی)
لوله خون گیری یکبار مصرف PT-PTT حاوی ضد انعقاد سدیم سیترات (Sodium Citrate) با غلظت %3.2 می باشد که برای انجام آزمایش های انعقادی، مطالعه عملکرد در پلاکت ها و سرعت رسوب خون، PTT و PT و فیبرونوژن (Fibrinogen) مورد استفاده قرار می گیرد. این لوله ها با استفاده از دستگاه های اتوماتیک
تولید شده اند و از مزایا آن میشه به عدم نشتی خون، ضمن بسته شدن راحت در لوله ها, استفاده از لیبل ضدآب، دارای اطلاعات دقیق و کامل نوع لوله و افزودنی آن, نشانه‌گذاری لوله جهت افزایش دقت نسبت خون به مواد افزودنی و…. اشاره کرد.
2- لوله های هپارین (با درپوش سبز)
لوله خلأ خون گیری هپارین (Heparin) حاوی ضد انعقاد لیتیوم هپارین(Litium Heparin) می باشد، ضدانعقاد هپارین خیلی سریع در سنوز خون عمل می کند. از لوله هپارین برای جمع آوری خون جهت تست بالینی پلاسما، رئولوژی خون(Rheology) و … استفاده می شود.
برای بدست آوردن بهترین انحلال پذیری، طی فرایند خاصی لیتیوم هپارین به دیواره ی داخلی اسپری می شود و سپس خشک می شود. لوله هپارین به آماده سازی پلاسما نه تنها برای تست های بیوشیمی اورژانسی بلکه برای تست های رئولوژی خون نیز کمک می کند. لیتیم هپارین و سدیم هپارین در دیواره داخلی لوله اسپری شده. لیتیم هپارین و سدیم هپارین از مواد ضدلخته هستند که با فعال کردن آنتی ترومبین باعث لخته زایی می شوند.
3- لوله گلوکز (با درپوش خاکستری)
لوله وکیوم گلوکز برای خونگیری در آزمایش های اندازه گیری گلوکز به کار میرود. این لوله ها دارای ترکیب سدیم فلوراید و ضد انعقاد هستند. ترکیب سدیم فلوراید و ماده ضد لخته به آماده سازی پلاسما خون برای تست گلوکز کمک می کند. سدیم فلوراید یکی از انواع آغاز گر های واکنش تجزیه گلوکز است. از مواد ضدلخته دیگر می توان به پتاسیم اکسالات، EDTA و هپارین اشاره کرد. این مواد از لخته زایی و همینطور همولیز خون جلوگیری می کنند. ترکیب این مواد با سدیم فلوراید خون را برای تست گلوکز برای طولانی مدت آماده می کنند. سدیم فلوراید EDTA فعالیت های آنزیمی را در مسیر گلیکوئیدی متوقف می کند.
4- لوله EDTA (با درپوش بنفش)
لوله های EDTA برای انجام تست های هماتولوژی به خصوص تست های روتین خونی به کاربرده می شود. EDTA در دیواره داخلی لوله اسپری شده. تا به محض ورود خون سریع با خون مخلوط شود و از لخته زایی آن جلوگیری کند. EDTA (اتیلن دی آمین تترا استیک اسید) یک ماده آلی ضد لخته می باشد که برای افزایش حلالیت، آن را با کاتیون فلزات ترکیب می کنند.
از انواع آنها می توان به K2EDTA و K3EDTA اشاره کرد. که از ضد لخته های توصیه شده توسط شورای بین المللی استاندارد در هماتولوژی است.
این ماده برای جلوگیری از لخته زایی از فاکتور های انعقادی جلوگیری می کند و هیچ تاثیری بر تعداد سلول های خونی ندارد.
5- لوله ESR (با درپوش مشکی)
لوله های خلأ خونگیری ESR برای نمونه برداری خون و تعیین میزان رسوب گلبول های قرمز خون (Erythrocyte Sedimentation Rate) براساس روش westergren و در دو نوع دستی و دستگاهی استفاده می شود. لوله خونگیری ESR دستگاهی به گونه ای طراحی شده که نیازی به پیپت سدیمان ندارد. و دقت نتایج آزمایش و سهولت استفاده از آن در مقایسه با روش دستی بیشتر است. که از مزایا این لوله ها میشه به حاوی 3/8% سدیم سیترات به عنوان ماده ضد انعقاد, نسبت ماده ضده انعقاد به نمونه خون 4:1, دقت حجمی محلول ضد انعقاد و میزان خلاء و… اشاره کرد.
6- لوله لخته سرم Clot Activator (با درپوش قرمز)
لوله های سرم (Serum) فاقد ماده ضد انعقاد به منظور جمع آوری سرم و فرآیند لخته سازی خون مورد استفاده قرار می گیرند. لوله ها سرم برای نگهداری نمونه خون بیمار استفاده می شود.
این نوع لوله برای آزمایشگاه های تشخیص طبی همانند آزمایش های بیوشیمی (Biochemistry) و سرولوژی (Serology)، ایمونولوژی (Immunology) و اندازه گیری اعم از پارامترهای شیمیایی خون نظیر قند خون، کلسترول، تریگلسیرید، اوره، آنزیم ها، تست های کبد، کراتینین و املاح خون اعم از پتاسیم، سدیم و… مورد استفاده قرار می گیرد.
7- لوله لخته ژل دار خلا Gel & Clot Activator (با درپوش زرد)
لوله ژل دار فاقد ماده ضد انعقاد به منظور جمع آوری سرم و فرآیند لخته سازی خون مورد استفاده قرار می گیرند. لوله ها سرم برای نگهداری نمونه خون بیمار استفاده می شود.
این نوع لوله برای آزمایشگاه های تشخیص طبی همانند آزمایش های بیوشیمی (Biochemistry) و سرولوژی (Serology)، ایمونولوژی (Immunology) و اندازه گیری اعم از پارامترهای شیمیایی خون نظیر قند خون، کلسترول، تریگلسیرید، اوره، آنزیم ها، تست های کبد، کراتینین و املاح خون اعم از پتاسیم، سدیم و… مورد استفاده قرار می گیرد.
CBC
لوله ی CBC حاوی ماده ضد انعقاد EDTA بوده که به سه نوع K1- K2- K3 رایج است.
EDTA (نمکهای تری پتاسیم یا دی سدیم اتیلن دی آمین تترا استیک اسید): ماده ضد انعقاد انتخابی برای شمارش و نیز مطالعه ریخت شناسی سلول های خونی است. و ضد انعقاد انتخابی برای شمارش پلاکت است ؛ چرا که از تجمع پلاکتی جلوگیری می کند.
مقدار EDTA مصرفي بايد متناسب با مقدار خون باشد و اگر EDTA بيشتر از اندازه مصرف گردد گلبولهاي سرخ و سفيد چروكيده و منهدم مي گردند كه اين به علت افزايش غلظت يوني مي باشد. افزايش EDTA بيش از 2 ميلي گرم، روي پلاكتها اثر گذاشته و سبب تورم و پاشيدگي آنها مي شود. كاهش ميزان EDTA باعث ايجاد لخته هاي ريز گرديده كه تاثير قابل توجهي در اندازه گيري پلاكتها مي گذارند. از مزایا این نوع لوله هم میشه به استفاده از پلیمرPP با گرید ویژه جهت جلوگیری از تداخل در نتایج آزمایش, حاوی افزودنی ها با غلظت دقیق، طبق استانداردهای بین‌المللی CLSI, نشانه‌گذاری لوله جهت افزایش دقت نسبت خون به مواد افزودنی و… اشاره کرد.
لوله گاما شفاف
از لوله آزمایش شفاف برای نگهداری، ترکیب و گرم کردن مواد شیمیایی مایع یا جامد در مقدار کم استفاده میشود. از لوله کشت در آزمایشگاه‌های پاتوبیولوژی برای کشت و نگهداری اورگانهای زنده مانند باکتریها، کپک‌ها و … استفاده میشود و در پزشکی برای نگهداری از نمونه ی خون استفاده میشود. در آزمایشگاه‌های مختلف برای سازمان‌دهی لوله‌های آزمایش، از رک یا با عنوان جالوله استفاده میشود.
معمولاً برای مقاومت بیشتر در برابر گرما و خوردگی لوله‌های آزمایش از شیشه تولید شدن. این شیشه‌ها از جنس بوروسیلیکات(پیرکس) بوده که می‌توان آن را مستقیما بر روی شعله قرار داد، اما لوله گاما شفاف برای کشت همچون یورین باتل معمولاً از پلاستیک شفاف مانند پلی استایرن یا پلی پروپیلن استفاده میشود.
رک آزمایشگاهی چیست؟
رک و یا جای لوله های آزمایشگاهی، یکی از وسایل خیلی مهم برای نگهداری لوله ها می باشد. این رک ها باعث حمل آسان و مطمئن نمونه ها می باشد به گونه ای که به آنها آسیب نرسد. جنس این رک ها با توجه به شرایط مانند دما و نمونه، می‌تواند فلزی، پلاستیکی و یا از جنس پلی پروپلین باشد .
از ویژگی های رک های آزمایشگاهی می توان به ابعاد مختلف آن، نگهداری و حمل و نقل آسان و قابلیت تمیز کردن آسان اشاره کرد.
موارد استفاده از آن نگهداری انواع لوله ها، قابل استفاده در اتوکلاو و قابل استفاده در انواع آزمایشگاه می باشد.
در این مقاله ما شما را با ویژگی های مختلف لوله های آزمایشگاهی آشنا کردیم. امیدواریم مفید بوده باشد براتون.
